Microsoft SQL Server (Microsoft SQL Server), Microsoft’un geliştirdiği bir ilişkisel veritabanı yönetim sistemi olup, son versiyonlardan biri olan SQL Server 2022, pek çok gelişmiş özellik ve iyileştirme sunmaktadır.
Windows tabanlı sanal sunucularda (örneğin bulut sunucular ya da sanal makineler) MS SQL Server kullanmak, fiziksel sunucularla benzer performans sağlarken, daha fazla esneklik ve ölçeklenebilirlik imkânı verir. Bu kurulum rehberinde, MS SQL Server 2022’nin Windows sanal sunuculara nasıl kurulacağını adım adım açıklayacağız.
Öncelikle gerekli ön hazırlıkları yapıp sistem ihtiyaçlarını gözden geçirecek, ardından hem grafiksel arayüz hem de komut satırı kullanılarak kurulum işlemini tamamlayacağız ve sonrasında temel yönetim adımlarını ve sıkça karşılaşılan hata durumlarının çözümlerini paylaşacağız.
Bu rehber, SQL Server 2022’nin özellikle Windows Server 2019 üzerinde kurulmasına odaklanmakta ve tüm kurulum sürecini ayrıntılı bir şekilde ele almaktadır.
Donanım ve Yazılım Gerekli Yapılandırmalar
SQL Server 2022, Windows Server 2016 ve sonraki sürümlerle uyumlu olarak çalışmaktadır; ayrıca Windows 10’un 1607 ve üstü sürümleri üzerine de kurulabilmektedir. Donanımsal ihtiyaçlar, genel olarak düşük seviyede olsa da, verimli bir veritabanı işlemi için bazı önerilere uyulması gerekmektedir. SQL Server yalnızca 64 bit sistemlerde çalışmakta olup, artık 32 bit (x86) sistemleri desteklememektedir.
Bellek açısından bakıldığında, Express sürüm için 512 MB RAM yeterli olurken, diğer sürümler için minimum 1 GB RAM gerekmektedir; buna karşın performanslı kullanım için 4 GB ve üzeri bellek önerilir. İşlemcinin en az 1.4 GHz hızında ve x64 mimaride olması gerekir; ideal performans için ise 2.0 GHz ya da daha hızlı işlemciler tavsiye edilmektedir.
Depolama alanı gereksinimi, temel kurulum için 6 GB boş disk alanıdır. Ancak tüm bileşenler yüklenecekse bu gereksinim yaklaşık 8 GB’ye kadar çıkabilir ve veritabanı büyüdükçe ilave alan tahsis edilmelidir. SQL Server 2022’nin çalışabilmesi için .NET Framework 4.7.2 veya üstü bir sürüm gereklidir. Windows Server 2019 genelde 4.x ile gelse de, bu sürümün güncel olduğundan emin olunmalı ve gerekirse manuel kurulum yapılmalıdır.
Kuruluma başlamadan önce, hangi SQL Server 2022 sürümünün kullanılacağı belirlenmelidir. Developer ve Express sürümleri ücretsizdir (Developer sürüm tüm özelliklere sahiptir fakat üretim için kullanılamaz; Express ise kısıtlı özellikler sunar). Standard ve Enterprise gibi sürümler ise lisans gerektirir ve ticari kullanımlarda yaygın olarak tercih edilir.
Ayrıca kurulum işlemi, özellikle uzaktan yönetilen veri merkezlerinde gerçekleştirilirken, HPE iLO gibi donanım tabanlı uzaktan yönetim çözümleri büyük kolaylık sağlar. iLO üzerinden sunucunun BIOS ayarlarına erişebilir, ISO imajını sanal medya olarak bağlayarak SQL Server kurulumunu başlatabilir, hatta sistem kapalı olsa bile tüm süreci yönetebilirsiniz. Bu sayede, SQL Server’ın kurulum ve izleme işlemleri, fiziksel erişime ihtiyaç olmadan güvenli ve kontrollü bir şekilde yürütülebilir.
Kurulum Öncesi Hazırlık
Windows Server Ayarlamaları
SQL Server kurulumundan önce, Windows sunucunuzun uygun şekilde yapılandırılmış olması gerekir. Sanal bir Windows sunucu kullanıyorsanız, bilgisayar adı, zaman dilimi ve IP konfigürasyonu gibi temel ayarların eksiksiz olduğunu kontrol edin.
Sisteminize en güncel Windows yamalarını yükleyin; çünkü sistemin güncel olması, hem yazılım uyumluluğu hem de güvenlik bakımından kritik önemdedir.
Sunucunun bir domain içinde çalışıp çalışmayacağına karar verilmelidir – SQL Server, workgroup yani bağımsız çalışan sunucularda da kurulabilir; ancak domain üyesi olması, ileride domain hesaplarıyla kolay entegrasyon avantajı sağlar.
Kurulum işlemi için sunucuya yönetici yetkisine sahip bir kullanıcı hesabı ile giriş yapılmalıdır, çünkü SQL Server kurulumu sistem düzeyinde değişiklik yapar.
Her ne kadar sistem yeniden başlatma gerektirmeyebilir, yine de ihtimallere karşı önemli verilerinizin bir yedeğini almak faydalı olacaktır.
Güvenlik Ayarları ve Gerekli Roller
SQL Server sistemi kurulduğunda, arka planda kendi servis kullanıcılarıyla çalışır ve ağ üzerinden bağlantı kabul edebilir hale gelir.
Bu nedenle, Windows’un Güvenlik Duvarı ayarlarının dikkatlice gözden geçirilmesi önemlidir.
Standart kurulumlarda SQL Server’ın kullandığı 1433 TCP portu otomatik olarak açılmaz.
Veritabanına uzaktan erişim sağlanacaksa, bu port için elle bir güvenlik duvarı kuralı eklemeniz gerekir.
DISM /Online /Enable-Feature /FeatureName:NetFx3 /All /Source:D:\sources\sxs /LimitAccess
Not: Belirtilen komut .NET Framework 3.5’i etkinleştirmek için internetten dosya indirir.
Eğer sunucunun internet bağlantısı yoksa, Windows kurulum dosyalarındaki sources\sxs klasörü manuel olarak kullanılmalıdır.
Diğer Önkoşullar
Disk Dağılımı: SQL Server veritabanı işlemleri sırasında yüksek I/O (giriş/çıkış) yoğunluğu oluşturur. Veritabanı MDF/NDF) ve işlem log (LDF) dosyalarının ayrı disklerde tutulması önerilir, bu sayede daha verimli bir yapı elde edilebilir.
Servis Hesapları: Kurulum aşamasında, SQL Server servislerinin hangi hesapla çalışacağı belirlenir. Varsayılan olarak tanımlanan sanal hizmet hesapları (örneğin NT Service\MSSQLSERVER) genellikle küçük sistemler için yeterlidir.
Sistem Güncellemeleri: SQL Server kurulmadan önce, Windows İşletim sistemi in güncellenmiş ve kararlı bir durumda olması önemlidir. Kritik güvenlik ve uyumluluk güncellemeleri mutlaka yapılmalıdır.
Kurulum Sihirbazı
Setup Support Rules
Kurulum sihirbazı çalıştırıldığında ilk olarak sistem kontrolünü gerçekleştiren ve gerekli kurulum destek dosyalarını yükleyen bir adım olan Setup Support Rules ekranı karşınıza gelir. Bu aşama genellikle otomatik şekilde ilerler. Ancak sistemde herhangi bir uyumsuzluk varsa – örneğin disk alanı yetersizliği veya yeniden başlatma gerekliliği gibi – bu sorunlar liste halinde gösterilir. Tüm kurallar “Passed” durumuna gelmeden sonraki aşamalara geçiş yapılamaz. Çoğunlukla bu ekran, herhangi bir uyarı çıkmadıysa “OK” ile geçilebilir.
Product Key (Ürün Anahtarı)
Bu adımda kullanacağınız SQL Server sürümüne göre lisans anahtarı girmeniz gerekebilir. Developer veya Express gibi ücretsiz sürümlerde bu alan otomatik olarak dolu gelir ve kullanıcıdan herhangi bir işlem istenmez. Ancak Standard ya da Enterprise gibi ücretli sürümlerde kurulumun devam edebilmesi için elinizdeki ürün anahtarını girmeniz gerekir. Anahtar girildikten sonra “Next” butonu ile sonraki adıma geçilir.
License Terms (Lisans Koşulları)
Bu aşama, Microsoft Yazılım Lisans Sözleşmesi’ni kabul etmeniz gereken bölümdür. Sözleşmeyi dikkatlice okuyup “I accept the license terms” kutusunu işaretleyerek lisans şartlarını kabul ettiğinizi belirtmeniz gerekir. Ayrıca, isteğe bağlı olarak kullanım verilerini Microsoft ile paylaşmak istiyorsanız ikinci kutucuğu da işaretleyebilirsiniz. Gerekli işaretlemeleri yaptıktan sonra “Next” butonuna basarak devam edebilirsiniz.
Microsoft Update
Bu ekranda kurulumun en güncel bileşenlerle tamamlanması için Microsoft Update hizmetinden yararlanıp yararlanmayacağınızı belirleyebilirsiniz. Eğer sunucunuz internete bağlıysa, “Include SQL Server product updates” kutucuğunu işaretleyerek en güncel SQL Server güncellemelerini kurulum sırasında yükleyebilirsiniz. Bu seçeneğin aktif hale getirilmesi özellikle güvenlik açısından tavsiye edilir. Bu adımın ardından sistem kısa bir kontrol daha gerçekleştirerek kuruluma devam eder.
Feature Selection (Özellik Seçimi)
Bu bölümde SQL Server ile birlikte kurmak istediğiniz bileşenleri seçmeniz beklenir. Varsayılan olarak, veritabanı motoru olan “Database Engine Services” işaretlenmiş şekilde gelir. Bunun yanında ihtiyaca göre farklı bileşenler de dahil edilebilir: SQL Server Replication, Machine Learning Services (R ve Python destekli), Full-Text and Semantic Extractions for Search gibi seçenekler Instance Features başlığı altında yer alırken; Analysis Services ve Reporting Services gibi ek hizmetler de dahil edilebilir.
Ekranın sağ tarafında, her seçtiğiniz özellik için gerekli olan disk alanı ve kurulacak bileşenlerin detayları yer alır. Yalnızca veritabanı motoru yüklenecekse yaklaşık 1.5 GB, tüm bileşenler yüklenecekse 8 GB civarında bir alan gerekeceği bilgisi burada gösterilir. Seçimlerinizi tamamladıktan sonra “Next” ile ilerleyebilirsiniz.
Instance Configuration (Örnek Yapılandırması)
Kurulacak SQL Server için bir örnek adı belirlemeniz gerekir. Bu adımda “Default instance” (varsayılan örnek – MSSQLSERVER) ya da “Named instance” (kullanıcı tarafından adlandırılmış örnek) seçeneklerinden birini tercih edebilirsiniz. Eğer aynı sunucu üzerinde yalnızca bir SQL Server çalıştırılacaksa, varsayılan örneği kullanmanız yeterlidir. Daha büyük yapılarda ya da birden fazla SQL kurulumunun yapılacağı sistemlerde adlandırılmış örnekler tercih edilebilir.
Server Configuration (Sunucu Yapılandırması)
Bu adımda SQL Server servislerinin çalıştırılacağı kullanıcı hesapları ile her bir servisin başlangıç tipi belirlenir. Karşınıza SQL Server Agent ve SQL Server Database Engine gibi servisler çıkacaktır. Bu servisler için genellikle NT Service\MSSQLSERVER gibi varsayılan sanal hesaplar atanmış olarak gelir. Bu hesaplar çoğu kurulum için yeterli ve önerilen ayarlardır. Gelişmiş kullanıcılar isterse bu hesapları değiştirebilir.
Database Engine Configuration (Veritabanı Motoru Yapılandırması)
Kurulumun en önemli bölümlerinden biri olan bu adımda, SQL Server’ın güvenlik yapılandırmaları ve temel veritabanı ayarları yapılır. Arayüz, farklı ayar başlıklarına ayrılmış sekmelerden oluşur: Server Configuration, Data Directories, TempDB, MaxDOP, Memory ve Filestream gibi sekmeler burada yer alır. SQL Server 2022 ile birlikte gelen gelişmiş ayarlar da bu sekmelere entegre edilmiştir. Kuruluma ait en temel yapılandırmaları bu sekmeler aracılığıyla özelleştirebilirsiniz.
Authentication Mode (Kimlik Doğrulama Modu)
Bu ekranda SQL Server’a kimlerin ve nasıl erişeceğini belirlemek üzere kimlik doğrulama yöntemi seçilir. İki seçenek sunulur: yalnızca Windows kullanıcılarının bağlanmasına izin veren Windows Authentication ve hem Windows kullanıcılarının hem de SQL Server kullanıcılarının girişine izin veren Mixed Mode. Mixed Mode seçilmesi durumunda bir SQL Server yöneticisi parolası oluşturmanız gerekir.
SQL Server Administrators (SQL Server Yöneticileri)
Veritabanı yöneticisi ataması bu aşamada gerçekleştirilir. Bu adımı atlamak mümkün değildir çünkü yöneticisi olmayan bir SQL Server kurulumu yapılamaz. Eğer sistemdeki oturum açan kullanıcıyı yönetici olarak tanımlamak istiyorsanız “Add Current User” seçeneğine tıklayarak o kullanıcıyı veritabanı sunucusunun yöneticisi olarak belirleyebilirsiniz.
Ready to Install (Yüklemeye Hazır)
Kuruluma geçmeden önce yapılan tüm seçimlerin ve yapılandırmaların genel bir özeti karşınıza çıkar. Seçtiğiniz bileşenler ve ayarlar bu bölümde ağaç yapısında sıralanır. Her adımı tekrar gözden geçirme şansı tanır. Her şeyin doğru olduğundan emin olduktan sonra kurulumu başlatmak için “Install” butonuna basabilirsiniz.
Installation Progress (Kurulum İlerlemesi)
Bu aşamada SQL Server kurulumu başlar ve seçtiğiniz her bileşen tek tek sisteminize yüklenir. Kurulum süresi, sistem kaynaklarına bağlı olarak birkaç dakika ile yarım saat arasında sürebilir. Ekranda kurulumun anlık ilerlemesi görüntülenir.
Completion (Tamamlanma)
Kurulum işlemi tamamlandığında, sonuç ekranı ile birlikte her bileşenin kurulum durumu gösterilir. Eğer her şey sorunsuz ilerlediyse bileşenlerin karşısında “Succeeded” ibaresi yer alır. Bazı bileşenler isteğe bağlı olarak atlandıysa “Skipped” etiketi görünebilir, bu bir hata değildir. Kurulumun başarıyla sona erdiğini gördükten sonra “Close” butonuna tıklayarak sihirbazı sonlandırabilirsiniz.
Olası Hatalar ve Çözümleri
SQL Server kurulumu veya kullanımı sırasında bazı yaygın sorunlarla karşılaşabilirsiniz. Bu bölümde en sık rastlanan hatalara ve pratik çözüm önerilerine yer veriyoruz.
.NET Framework veya Önkoşul Hataları
SQL Server 2022, .NET Framework 4.7.2 veya üzeri sürümü gerektirir. Windows Server 2019 genellikle bu sürümü içerir. Emin değilseniz Windows Update üzerinden sistemi güncelleyin veya .NET’i manuel yükleyin.
“Configuration Error” veya Hizmet Başlatılamadı
Bu tür hatalar, hizmetlerin doğru başlatılamamasından kaynaklanabilir. Sunucuyu yeniden başlatın ve kurulumu yönetici yetkileriyle tekrar deneyin. Antivirüs yazılımları da bazı işlemleri engelleyebilir, geçici olarak devre dışı bırakılabilir.
Uzak Bağlantı Hataları – Error 40
“Could not open a connection to SQL Server” hatası genellikle SQL servisi çalışmadığında, TCP/IP etkin değilse veya 1433 portu kapalıysa görülür. SQL Server servisinin aktif, TCP/IP protokolünün açık ve güvenlik duvarı ayarlarının doğru olduğundan emin olun.
Giriş Hataları – Login Failed for User
“Login failed” hataları çoğunlukla yanlış parola, devre dışı login hesabı veya SQL Server Authentication modunun kapalı olması nedeniyle oluşur. Mixed Mode etkin değilse “sa” gibi SQL kullanıcılarıyla bağlantı kurulamaz. Doğru oturum türünü seçtiğinizden emin olun.
Sonuç
Kurulum ve bağlantı sırasında oluşabilecek yaygın hataları önceden bilmek, süreci daha hızlı ve sorunsuz tamamlamanızı sağlar. Yukarıda özetlediğimiz kontroller sayesinde SQL Server’ı güvenli ve verimli şekilde kullanabilirsiniz.